"Kapsula kohore": Viktimat e goditura nga Agonia e Pompeit/A është e vërtetë se janë trupa të ngurtësuara brenda pak çastesh?
Ishte fundi i tetorit, i vitit 79 -të es, kur Apokalipsi erdhi në Pompei. Mali Vesuvius, një vullkan i madh aktiv i vendosur vetëm pesë milje larg qytetit turistik të kohëve moderne, më në fund i "dha fund" kërcënimeve që kishte emetuar për një dekadë e gjysmë dhe shpërtheu, duke goditur rajonin e afërt me një re vdekjeprurëse gazi të mbinxehur, gur i shkrirë dhe hi i nxehtë.
Sot gjërat janë pak më ndryshe. Pompei është tani një atraksion i madh turistik, duke tërhequr rreth 2.5 milionë vizitorë në qytetin antik çdo vit. Objekti kryesor i këtyre fotove: "Trupat e famshëm të kthyer tashmë në "gurë" të disa shpirtrave të gjorë, të kapur në befasi duke mos i shpëtuar dot fatit të tyre të frikshëm", ose të paktën kjo është ajo që thuhet rëndom.
Ndërsa imazhi i masës të nxehtë të shkrirë që mbështjell banorët e lashtë të qytetit, duke i ftohur dhe kthyer viktimat e tij në faksimile guri të përjetshëm të vetvetes, është pa dyshim i pasaktë – dhe në fakt, nëse do ta kishit vizituar vendin përpara viteve 1800, ato trupa nuk kanë qenë fare atje.
Pra, çfarë i krijoi në të vërtetë këto figura ikonike?
“E vërteta është se ata nuk janë fare trupa,” shpjegoi Mary Beard, profesoreshë e Klasikëve në Universitetin e Kembrixhit, në një artikull të vitit 2012 për revistën BBC. "Ato janë produkt i zgjuar i një "pafajsie" arkeologjike, që daton nga vitet 1860."
Kishte pasur gërmime sporadike të Pompeit deri në fund të shekullit të 16-të, por vetëm në këtë periudhë të mëvonshme, nën drejtimin e arkeologut Giuseppe Fiorelli, Pompei që ne njohim sot filloi të merrte formë. Ndërsa ekskavatorët e shekullit të 19-të punonin nëpër shtresat e mbeturinave dhe hirit që mbulonin vendin, ata filluan të vërenin diçka të çuditshme: një seri vrimash dhe zgavrash të dallueshme, t habitshme e ndonjëherë me mbetje njerëzore të dekompozuar.
Çfarë mund të kenë qenë? Në fakt, atjo gjetje fillestare ishin “trupat” e vërtetë të qytetarëve të Pompeit – jo modelet e hirit që jemi mësuar të shohim sot, por zbrazëtitë në lavë ku, dikur, konstrukti i dobët i një viktime e mbante llavën hapur gjatë duke bërë që ajo të ftohej rreth kufomës së tyre.
"Materiali nga vullkani kishte mbuluar trupat e të vdekurve, duke u kalçifikuar rreth tyre," shkroi Beard. "Ndërsa mishi, organet e brendshme dhe veshja u dekompozuan gradualisht, u la një zbrazëti - e cila ishte një gjurmë e saktë e formës së kufomës në momentin e vdekjes."
“Nuk kaloi shumë kohë dhe dikush mendoi se nëse derdhej gips në atë zbrazëti, do të përftohej një skulpturë gipsi që ishte një kopje e saktë e trupit,” shtoi ajo. "Por gjithsesi ajo është vetëm një kopje - më shumë një "anti-trup" sesa një trup i vërtetë."
Gërmimet moderne i kanë përditësuar pak metodat e tyre: “Sot ne mund të adoptojmë më mirë teknika me rreze X si skanimi 3D-CT për të hetuar përmbajtjen njerëzore të gipsit”, tha antropologu i Universitetit të Napolit Pier Paolo Petrone për "History and Arkeology Online" në 2017.
Por në pjesën më të madhe, imitimet e reja bëhen në një mënyrë që është praktikisht identike me grupin e parë në vitet 1860, shpjegoi Petrone. Ndërsa një rrëshirë e pastër mund të përdoret herë pas here në vend të gipsit, e cila "mbetet më e mira për të marrë kopje perfekte të trupave të viktimës," tha ai.
Duke e përmbledhur, atëherë a janë ato trupa të lashtë, të gurëzuar të Pompeit?
Ato nuk janë të tilla. As të lashta, as të gurëzuara, ato janë në fakt suva moderne të vendeve ku dikur ishin trupat, pra mbushje e formës së trupit pasi ky i fundit ishte dekompozuar me kohën. Në fakt, këto ditë, ato nuk janë edhe aq të jashtëzakonshme: teknika e përdorur për të ridprodhuar trupat mund të ripërdoret, në mënyrë që çdo trup të mund të "klonohet" efektivisht pas vdekjes aq sa duam.
E cila, meqë ra fjala, është një gjë e mirë – ose përndryshe mund të mos kemi aq shumë nga këta njerëz “gurë” sa ne. Më shumë se 160 bomba u hodhën në atë vend në Luftën e Dytë Botërore, duke shkatërruar pjesën më të madhe të rindërtimit të shekullit të 20-të që kishte ndodhur në qytetin antik. “Ishte, sinqerisht, një rrënim,” shkroi Beard. "Pjesë të asaj që ne shohim tani janë rindërtim i një rindërtimi."
"Unë nuk po akuzoj askënd për 'falsifikim'", shtoi ajo. “Qëndrimi im është se Pompei ynë – si shumica e vendeve klasike, në fakt – është produkt i bashkëpunimit midis rindërtuesve dhe konservatorëve modernë, dhe vetë ndërtuesve origjinalë romakë, me pjesën më të madhe të punës nga ana jonë.”/amznewspaper.com