Çfarë dinë i.zraelitët? Pse një numër rekord i tyre po largohen nga I.zraeli?
Izraelitët janë larguar nga vendi i tyre në një numër rekord në atë që është përshkruar si një "tendencë përkeqësuese" e ikjes së trurit. Në një punim kërkimor të publikuar më 9 dhjetor, Instituti Shoresh për Kërkime Socio-Ekonomike me bazë në Tel Aviv tha se numri i izraelitëve të lindur në vend që u larguan nga vendi i tyre në nëntë muajt e parë të 2023 ishte 24,900 – 42 për qind më shumë nga numri mesatar gjatë gjysmës së dekadës së fundit.
Emigracioni nga Izraeli nuk ka parë kurrë një rritje kaq të mprehtë të paktën që nga viti 2009 kur Byroja Qendrore e Statistikave të Izraelit (CBS) rishikoi metodologjinë e saj për gjurmimin e ikjes së trurit. CBS publikon të dhënat e emigracionit me një vonesë të konsiderueshme. Do të duhet edhe një vit për të publikuar shifrat për vitin e parë të luftës së Izraelit në Gaza, e cila ka vrarë të paktën 44,758 palestinezë dhe ka plagosur 106,134 të tjerë që nga tetori 2023.
Shënimi i hulumtimit nënkuptonte se i ashtuquajturi grusht shteti gjyqësor në Izrael duhej të fajësohej për rritjen masive të numrit të izraelitëve që largoheshin nga vendi.
Në vitin 2023, Tel Aviv përjetoi një krizë kushtetuese, duke ekspozuar ndarje të jashtëzakonshme në shoqërinë izraelite.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu bëri thirrje për një sërë masash legjislative për të riparuar gjyqësorin e Izraelit. Të ashtuquajturat reforma synonin të kufizonin kompetencat e Gjykatës së Lartë.
Përkrahësit e masave legjislative argumentuan se këto ndryshime ishin të nevojshme për të kufizuar tejkalimet e gjyqësorit. Kritikët i etiketuan ata si një rrëmbim pushteti që kërcënon balancën e pushtetit midis gjyqësorit, legjislativit dhe ekzekutivit të Izraelit.
Sipas presidentit të Institutit Shoresh, Dan Ben-David, raporti midis izraelitëve të lindur vendas që u larguan nga vendi në janar-shtator 2023 dhe atyre që u kthyen arriti një kulm "të paparë gjatë një dekade e gjysmë të mëparshme".
Ka shqetësime të përhapura se punëtorët e arsimuar dhe të aftë po largohen nga Izraeli për të rritur fëmijët e tyre larg aventurave ushtarake të pafundme.
Në një fjalim në gusht, biologu izraelit fitues i çmimit Nobel, Aaron Ciechanover, vuri në dukje se kishte një "valë të madhe largimesh" nga komuniteti shkencor i vendit.
"Më të mirët dhe më të ndriturit" e Izraelit duan të jetojnë në një "demokraci të lirë liberale" dhe larg një vendi ku "qeveria e merr pushtetin me forcë" ndërsa shumë njerëz qëndrojnë "të heshtur dhe nuk reagojnë", citohet nga The Times of Israel të ketë thënë.
“Shumica e mjekëve ekspert po largohen nga spitalet; universitetet po gjejnë vështirësi në rekrutimin e anëtarëve të fakultetit në zona kritike… sapo 30,000 nga këta njerëz të largohen, ne nuk do të kemi më vend këtu,” citohet të ketë thënë ai.
Numrat flasin më shumë se fjalët
Numri mesatar i izraelitëve vendas të lindur atje që largohen për kullota më të gjelbra çdo vit zakonisht e kalon numrin vjetor të të kthyerve të lindur në vend.
Përjashtimi i vetëm që nga viti 2009, kur CBS rishikoi metodologjinë e mbledhjes së të dhënave, ishte viti 2020 kur Izraeli regjistroi më pak emigrantë sesa të kthyer për shkak të pandemisë Covid.
Por tendenca e shtetasve të lindur në vend që largohen nga Izraeli është përkeqësuar veçanërisht gjatë dy viteve të fundit, vë në dukje gazeta kërkimore.
Në secilin nga dy vitet e fundit, raporti emigrant/të kthyer ka mbetur më i lartë se ai i një viti më parë. Në fakt, raporti në çdo vit ishte më i lartë se në çdo vit që nga viti 2009.
Me fjalë më të thjeshta, kjo do të thotë që izraelitët e lindur në vend po largohen nga Izraeli me një ritëm shumë më të shpejtë se kurrë më parë.
Në të njëjtën kohë, numri i izraelitëve të lindur në vend që kthehen në Izrael po zvogëlohet çdo vit, duke rezultuar në një humbje neto në popullsinë së lindur në Izrael.
Tendencat e emigracionit, nga viti 2009 në 2022
Mesatarisht, 17,529 qytetarë të lindur në vend do të largoheshin nga Izraeli në nëntë muajt e parë të çdo viti midis 2009 dhe 2022.
Në të kundërt, mesatarisht 12,214 izraelitë të lindur në vend do të ktheheshin në vendin e tyre gjatë nëntë muajve të çdo viti gjatë një dekade e gjysmë të fundit.
Por më pas kriza kushtetuese goditi shoqërinë izraelite në fillim të vitit 2023, duke krijuar zhgënjim në mesin e klasave profesionale dhe të mesme, të cilët ishin të zemëruar me përpjekjet e Netanyahut për të prerë krahët e gjyqësorit.
Paqëndrueshmëria sociale bëri që izraelitët të largoheshin nga vendi i tyre për një vend më të mirë në numër më të madh se kurrë më parë.
Pati një rënie të pazakontë në numrin e njerëzve që ktheheshin në Izrael ndërsa numri i izraelitëve që lëviznin jashtë vendit u rrit.
Si rezultat, diferenca midis numrit të emigrantëve dhe të kthyerve – që ishte mesatarisht 44 përqind midis 2009 dhe 2022 – papritur u rrit në 120 përqind vitin e kaluar (pra në favor të të ikurve).
Po izraelitët e lindur jashtë?
Një perceptim brenda shoqërisë izraelite është se Olim – ose emigrantët e rinj në Izrael – mund të kompensojnë më shumë se ata izraelitë që zgjedhin të largohen nga vendi.
"Numrat aktualë të migrimit sugjerojnë se është vërtetë e kundërta," thotë Ben-David.
Emigrimi neto midis izraelitëve të lindur jashtë është "konsiderueshëm më i lartë" sesa midis izraelitëve të lindur në vend, tregojnë të dhënat.
Raporti i emigrantëve ndaj të kthyerve midis izraelitëve me origjinë të huaj është rritur për pjesën më të madhe të periudhës në shqyrtim, me një rritje veçanërisht të mprehtë në vitin 2023.
“Sidoqoftë, shumë nga këto të dhëna të fundit ndikohen ndjeshëm nga rusët dhe ukrainasit që emigruan gjatë luftës midis dy vendeve të tyre, u bënë shtetas izraelitë dhe u larguan nga Izraeli menjëherë pas kësaj,” thotë Ben-David.
Kërcënimi ekonomik është ekzistencial
Ekonomia e Izraelit ishte nën presion edhe para fillimit të luftës gjenocidale të Tel Avivit në Gaza. Norma reale e rritjes së PBB-së së Izraelit u ngadalësua ndjeshëm nga 9.3 përqind në 2021 në 6.5 përqind në 2022 dhe më pas në vetëm dy përqind në 2023.
Një ngadalësim i normës së rritjes ekonomike përgjithësisht merret si një shenjë e mbledhjes më të ulët të të ardhurave tatimore në muajt dhe vitet e ardhshme – diçka që do të ndikojë në aftësinë e vendit për shlyerjen e borxhit.
Aftësia kreditore e Izraelit gjithashtu ka vuajtur jashtëzakonisht nga kushtet mbizotëruese politike, ekonomike dhe fiskale në Tel Aviv.
Më shumë se 46,000 biznese izraelite falimentuan ndërsa investimet e huaja ranë me 60 për qind në tremujorin e parë të 2023.
Në një letër në fillim të këtij viti, ish-kryetari i Këshillit Ekonomik Kombëtar të Netanyahut, Eugene Kandel, tha se kishte "gjasë të konsiderueshme" që Izraeli të mos ishte në gjendje të ekzistonte si një shtet sovran hebre në dekadat e ardhshme për shkak të emigracionit në rritje të një "grupi të vogël prej disa dhjetëra mijëra vetësh”.
“Pesha e largimit të tyre nga vendi është e madhe në krahasim me numrin e tyre.”/Trtworld