Militantët serbë që luftojnë për Putinin - dhe përgatitjet për një luftë të re ballkanike
Nga raportimi i The Telegraph
Një gjeneratë e re nacionalistësh etnikë serbë po përgatitet për një konflikt të ri në Bosnje, tre dekada pas përfundimit të luftës shkatërrimtare në Ballkan, raporton The Telegraph. Qindra militantë serbë kanë udhëtuar drejt Ukrainës për të luftuar përkrah forcave ruse, të motivuar nga bindja se “Nëna Rusi” do t’ua shpërblejë këtë besnikëri duke i ndihmuar një ditë të rimarrin territore të humbura serbe, përfshirë Kosovën.
Sipas hetimeve, këta nacionalistë – mes tyre edhe veteranë të luftës së Bosnjës – po përdorin rrjetet sociale për të rekrutuar të rinj serbë, duke i joshur me ideologji ekstreme, narrativë fetaro-nacionaliste dhe pagesa që shkojnë deri në 23 mijë paund për t’u bashkuar me luftën në Ukrainë.
Ekspertët paralajmërojnë se kthimi i tyre në Bosnje mund të ndezë tensione paramilitare serioze, duke rrezikuar paqen e brishtë të vendit.
Rasti i Dario Ristić: nga Ukraina në Bosnje
Një nga figurat më shqetësuese është Dario Ristić, një nacionalist serb i cili u kthye në Bosnje pasi u plagos duke luftuar në Ukrainë me një njësi ruse të njohur si “Ariu nga Permi”. Ai tashmë ecën me protezë, pas plagosjes në front.
Në Ukrainë, Ristić përdorte nofkën ironike “Speedy” dhe njihej për përfshirjen e tij në operacione me snajperë dhe dronë në zona të luftës si Avdiivka.
Ai shfrytëzoi rrjetet sociale si TikTok, Telegram dhe platformën ruse VKontakte për të glorifikuar luftën dhe për të radikalizuar të rinj serbë, duke përhapur mesazhe nacionaliste dhe anti-perëndimore.
Në një video të publikuar në Telegram, Ristić shfaqet përkrah një militanti tjetër serb që deklaron: “Pasi të përfundojmë punë me këta fashistë të NATO-s, do të kthehemi për të rimarrë atë që është e jona. Lavdi Zotit, lavdi Nënës Rusi – drejt fitores!”
Njësia e tij ruse madje i kishte dërguar kartolinë urimi Ratko Mladićit, i dënuar me burgim të përjetshëm për krime kundër boshnjakëve myslimanë.
Arrestimi, lirimi dhe rreziku i vazhdueshëm
Pas kthimit në Bosnje, Ristić u arrestua në aeroportin e Sarajevës për pjesëmarrje në një formacion paramilitar të huaj. Ai u lirua më pas nga burgu dhe aktualisht ndodhet në arrest shtëpie, në pritje të përfundimit të gjyqit.
Megjithatë, autoritetet e konsiderojnë ende një rrezik të madh rekrutimi, pasi ai ka mbi 10 mijë ndjekës online, ku vazhdon të ndikojë tek të rinjtë.
Veteranët e vjetër dhe ideologjia e “Serbisë së Madhe”
Sipas analistit rajonal Srecko Latal, një grup i vogël por i rrezikshëm veteranësh të luftës së Bosnjës vazhdojnë të ushqejnë ideologji përçarëse:“Ekziston një bindje e thellë mes këtyre ekstremistëve se Rusia një ditë do ta shlyejë ‘borxhin’ duke ndihmuar në rivendosjen e Serbisë së Madhe. Nuk duhen shumë njerëz të armatosur për të destabilizuar paqen.”
Një figurë kyçe është Davor Savičić, i njohur si “Ujku”, ish-anëtar i njësisë famëkeqe Tigrat e Arkanit, e përfshirë në krime të rënda ndaj civilëve gjatë viteve ’90.
Ai ka luftuar në Krime, Siri dhe Ukrainë dhe ka qenë pjesë e grupit Wagner. Sipas dokumenteve të rrjedhura, Savičić mban gradën kolonel në GRU, shërbimi sekret ushtarak rus.
Nën drejtimin e tij, janë krijuar kompani fasadë për të ndihmuar rekrutët serbë të shmangin ligjin, duke organizuar udhëtime dhe leje pune përmes vendeve të treta.
Varfëria, propaganda dhe pagesat e larta
Gazetari investigativ Nino Bilajac pohon se Rusia po rrit pagesat për shkak të humbjeve në front: “Më ofruan 23 mijë paund parapagim dhe rreth 2.500 paund në muaj.”
Në qytete si Modriça, ku papunësia është e lartë dhe pagat mesatare rreth 500 paund, oferta të tilla janë tepër joshëse, pavarësisht se ligji në Serbi dhe Bosnje e ndalon pjesëmarrjen në luftëra të huaja.
Frika e komunitetit mysliman dhe hijet e së kaluarës
Për komunitetin boshnjak mysliman, kthimi i këtyre figurave sjell trauma të vjetra. Edib Zilić, 43 vjeç, kujton fëmijërinë e tij gjatë luftës: “Isha vetëm 10 vjeç kur tanket hynë në qytet. Babai u rrëmbye, vëllai gati u vra. Sot, disa prej atyre njerëzve ende përpiqen të na frikësojnë, por ne refuzojmë të jetojmë me frikë.”
Dyshime për përfshirje shtetërore dhe rrezik për Evropën
Shqetësimet rriten edhe për shkak të kontakteve politike. Milorad Dodik, lideri i fuqishëm i Republikës Srpska, është fotografuar me Davor Savičić përpara një takimi me Vladimir Putinin në Moskë.
Ekzistojnë gjithashtu frikëra se Republika Srpska po shndërrohet në një qendër trajnimi për luftë hibride ruse, me metoda që përfshijnë destabilizimin e protestave dhe përdorimin e dronëve kundër infrastrukturës civile – taktika që tashmë janë parë në disa vende evropiane, përfshirë Britaninë.
Përfundim
Edhe pse numri i këtyre militantëve mbetet relativisht i vogël, ndikimi i tyre ideologjik, mbështetja ruse dhe toleranca politike lokale krijojnë një kërcënim real për stabilitetin e Bosnjës dhe sigurinë evropiane.
Historia e Ballkanit ka treguar se mjafton një shkëndijë për të ndezur një zjarr të madh.