Varret masive të Gazës: A po zbulohet e vërteta?
Punonjësit palestinezë të urgjencës vazhdojnë të zbulojnë varre masive rreth tre spitaleve në Rripin e Gazës, muaj pasi forcat izraelite i rrethuan, duke pretenduar se ato po përdoreshin si qendra komanduese të Hamasit. Më shumë se 500 trupa janë gjetur dhe zyrtarët palestinezë kanë thënë se disa prej tyre kanë shfaqur shenja gjymtimi dhe torturash që përbëjnë krime lufte. Ushtria izraelite i ka hedhur poshtë akuzat si "të pabaza", duke thënë se trupat u varrosën nga palestinezët gjatë luftimeve midis forcave izraelite dhe Hamasit në zonë.
Kombet e Bashkuara, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë bërë thirrje për një hetim të pavarur për të përcaktuar të vërtetën dhe të sigurojë llogaridhënie. Zëdhënësi i OKB-së, Stephane Dujarric tha: "Është e rëndësishme që të gjitha provat mjeko-ligjore të ruhen mirë".
Por ndërsa Izraeli intensifikon sulmin e tij në qytetin jugor të Rafahut, pasi ka mbyllur kalimin në Egjipt dhe duke parandaluar çdo vendosje të mundshme të ekipeve mjeko-ligjore ose pajisjeve në Gaza, vendet e varrimit po gërmohen (dëmtohen) dhe provat po mblidhen kuturu.
Ekspertët thanë se interesi për vendet ku mund të qëndrojnë provat e krimeve të luftës do ta bëjë më të vështirë kërkimin për të vërtetën – megjithatë nuk humbasin të gjitha shpresat për drejtësi. Si po mblidhen provat për varret masive?
Tre varre masive janë gjetur në Kompleksin Mjekësor Nasser në Khan Younis, tre në spitalin al-Shifa në qytetin e Gazës dhe një në spitalin Kamal Adwan në Beit Lahiya.
Mohammad Zaanin, një anëtar i Mbrojtjes Civile Palestineze në Gaza, i tha Al Jazeera të enjten se një varrezë e katërt që përmbante 42 trupa ishte gjetur në spitalin al-Shifa. Trupat ishin të dekompozuar dhe ishin bërë të paidntifikueshëm, por disa kishin letërnjoftime ose ishin identifikuar nga të afërmit nga mbetjet e veshjeve.
Ekipet e Mbrojtjes Civile kanë dokumentuar mbetjet përmes fotove dhe videove, duke punuar me pak pajisje mbrojtëse dhe pa pajisje mjeko-ligjore. "Ne kemi disa çanta trupi dhe pak pajisje për të mbrojtur duart dhe hundët, por në realitet, kjo është një përpjekje modeste me shumë presion mbi ekipin tonë," tha Zaanin. Thani Nimr Abdel Rahman, i cili punon në Qendrën Al Mezan për të Drejtat e Njeriut në kampin e refugjatëve Jabalia të Gazës, ka vizituar vendet e varrimit në spitalin al-Shifa, tha se ajo ishte dëshmitare për gërmimin e tokës duke përdorur buldozerë.
Përpara se të vdekurit të rivarrosen në një vend të ri, të afërmit e të zhdukurve kërkojnë për copa rrobash rreth eshtrave për një shenjë të të dashurve të tyre. Disa herë, kufomat janë lënë pa mbikëqyrje. “Qentë erdhën për të ngrënë trupat dhe aroma ishte vdekjeprurëse”, tha Abdel Rahman për Al Jazeera. “[Kjo punë] kërkon më shumë aftësi dhe ekspertë të mjekësisë ligjore, asnjë prej të cilëve nuk është i disponueshëm në Gaza.” A janë gjetur prova të krimeve të luftës?
Disa anëtarë të Mbrojtjes Civile kanë pohuar se kanë gjetur prova të keqtrajtimit, duke përfshirë torturën, ekzekutimet jashtëgjyqësore dhe vrasjet e paligjshme të joluftëtarëve që mund të përbëjnë krime lufte.
Rami Dababesh, një anëtar i ekipit të Mbrojtjes Civile që mori pjesë në punën e zhvarrosjes në spitalin al-Shifa, i tha Al Jazeera se ekipi i tij kishte gjetur "kufoma pa kokë". Ndihmësi Adel al-Mashharawi tha se pa trupa fëmijësh dhe grash të veshur me rroba spitalore.
Anëtari i Mbrojtjes Civile, Mohammed Mughier tha se të paktën 10 prej trupave ishin gjetur me duar të lidhura, ndërsa të tjerët kishin ende tuba mjekësorë të lidhur me to. Ai shtoi se nevojiteshin ekzaminime shtesë mjeko-ligjore për rreth 20 trupa të njerëzve për të cilët ata dyshojnë se ishin "varrosur të gjallë". Yamen Abu Sulaiman, kreu i Mbrojtjes Civile në Khan Younis, tha se disa nga trupat e gjetur në Kompleksin Mjekësor Nasser ishin "të grumbulluar së bashku" dhe paraqitën indikacione se kishin ndodhur ekzekutime në terren. Të paktën 392 trupa u gjetën vetëm në këtë vend.
A janë të besueshme provat e mbledhura?
Hetimet e varreve masive janë zakonisht një proces shumë kompleks, i gjatë dhe i shtrenjtë, që kërkon ekspertizë dhe burime të rëndësishme. Parimi gjithëpërfshirës i funksionimit që mbështet qasjen shkencore mjeko-ligjore është "mos bëni dëm" sepse ndërhyrja në vend mund të dëmtojë provat.
“Por trupat janë më të sigurt nën tokë kur bëhet fjalë për identifikimin e tyre dhe përcaktimin e asaj që ka ndodhur. Veçanërisht në këtë rast, ku e vërteta është kaq tepër e rëndësishme dhe ku të gjitha palët po propagandojnë versionin e tyre të ngjarjeve, është veçanërisht e rëndësishme të jesh në gjendje të përcaktosh se çfarë ka ndodhur në të vërtetë.” Çdo zhvarrim shpërndan gjithashtu prova pasi pjesët e trupit të dekompozuara janë lënë pas në vendin origjinal të varrimit. Pasi një kufomë të zhvendoset dhe të rivarroset, informacioni se nga ka ardhur mund të humbasë.
Vetëm provat fotografike dhe video mund të mos jenë të mjaftueshme për të korrigjuar konfuzionin. Që provat vizuale të shihen si të besueshme, duhet të sigurohet një zinxhir kujdestarie, tha Schmitt.
Procesi i dokumentimit duhet ti japë një kuptim të qartë të procesit të zhvarrosjes si në aspektin hapësinor ashtu edhe në lidhje me kohën, me fotografitë që përmbajnë informacion duke përfshirë të dhënat dhe vendndodhjen gjeografike të marra në një sekuencë. Fotot duhet të përshtaten për të shfaqur pika referimi përpara se të zmadhoni detajet. Informacioni më pas mblidhet në mënyrë metodike në një spreadsheet, nga e cila çdo hyrje lidhet me të dhënat përkatëse vizuale.
“Më janë shfaqur fotografitë që vinin nga Gaza, por nuk munda të shihja zinxhirin e paraburgimit. Unë nuk e di se nga vijnë ata, "tha Schmitt, duke shtuar se kjo do të thotë se ai nuk është në gjendje të japë një mendim eksperti për atë që ato tregojnë.
A mund të ndihmojnë organizatat ndërkombëtare?
OKB-ja ka bërë thirrje për “një hetim të qartë, transparent dhe të besueshëm” të varrezave masive në Gaza. BE-ja e mbështeti thirrjen, duke thënë se zbulimi i trupave në spitale "krijon përshtypjen se mund të ketë pasur shkelje të të drejtave ndërkombëtare të njeriut", ndërsa SHBA-ja tha se dëshironte që çështja të "hetohej tërësisht dhe në mënyrë transparente".
Është e paqartë se cila organizatë do t'i vërë veshin thirrjes, ose kush në të ardhmen mund të marrë detyrën e rëndë të hetimit.
Zëdhënësi i OKB-së për të drejtat e njeriut, Jeremy Laurence i tha Al Jazeera-s se organi ndërkombëtar nuk po ofronte mbështetje për mbledhjen e provave në vendet e varrimit në Gaza "sepse kërkon ekspertizë specifike që nuk ekziston në terren"./Nga Aljazeera