A është mirqënia që vjen prej gadishullit arabik sprovë apo begati?
(Sprova e Ahlasit dhe Duhejmasë, sprova e kohëve të rehatisë.)
Shkruan: Hoxhë Alban Gorishti
Dijetarët tanë të spikatur pohojnë se shumë prej shenjave të vogla, paralajmëruese të ditës së fundit, tashmë janë materializuar. Prej tyre kanë mbetur shumë pak akoma pa u shfaqur, ajo që me kundërthënie (nëse është materilaizuar tërësisht apo jo) përmendet si shenjë e vogël prej shenjave të ditës së fundit, është edhe Sprova e Ahlasit dhe Duhejmasë apo siç janë quajtur ndryshe sprova e kohëve të rehatisë. Faktikisht kur po lexoja disa nga shenjat e këtyre kohëve, më habiti ngjashmëria me atë që po materializohet edhe sot e kësaj dite. Gjithsesi ky artikull nuk merr përsipër të komentojë gajbin dhe as të spekullojë mbi natyrën e tij por të hedhi paralele ndërmjet koncepteve që pejgamberi shpesh përmend si ndërlidhëse të ndodhive që do të ndodhin dhe atyre kritereve që përmbushin përditshmërinë e besimtarëve. Tek e fundit sprovat shtrihen para dhe pas tyre si një zinxhir eventesh dhe nuk janë kurrsesi ndodhi të izoluara brenda një hapësire të caktuar.
Paraprakisht dua të shtoj se koncepti i sprovave paralajmëruese i ngjason ndërveprimit në çift, pra idesë ku secila prej tyre është e lidhur me tjetrën, por ka të ngjarë të ketë një periudhë të gjatë kohore midis njërës palë dhe tjetrës. Ideja kryesore e sprovave të paralajmëruara realisht nuk duhet të na shtyjë ti aplikojmë ngjashmëritë e tyre në realitetin që na rrethon por të na bëjë të aftë ti përballojmë situatat dhe problematikat që pasojnë prej manifestimit të tyre. Në gjuhë fjala Ahlas është shumësi i fjalës hils e cila është rroba që vendoset në shpinën e devesë, e kjo për shkak të vazhdimësisë dhe vendosjes së gjatë, ose për shkak të ngjyrës së zezë dhe errësirës së saj, ashtu sikurse do të paraqiten këto sprova. Po ashtu dua të shtoj se doktrina islame nuk parasheh aplikimin e një shenje paralajmëruese në kohë apo vend, por e qartëson përshkallëzimin e tyre si mënyrë mbrojtëse nga situatat e kamufluara (të dëmshme) që përfshihen brenda apo afër tyre. Pra doktrina islame nuk përgatit vende dhe as nuk akuzon individët për ato gjëra që përshkruhen në shenja paralajmëruese të caktuara ( si hadithi i keq interpretuar i flamujve të zinj), por i trajton në kontekste të përgjithshme në mënyrë që të njihet ligjësia e Zotit në këtë ekzistencë si dhe pasojat sociologjike apo eskatologjike pas apo para këtyre shenjave. Ndaj ngjashmëritë me një kohë apo tjetrën nuk duhet të shtyjnë askënd tia mveshin këto shenja një vendi, njeriu apo situate në veçanti, por thjesht të heqin paralele ngjashmërie midis situatave duke mësuar dhe përfituar prej detajve antropologjikë të cituara në tekstet profetike.
Abdullah ibn Umeri tregon dhe thotë: Një ditë ishim ulur bashkë me profetin alejhi selam i cili na foli për fitnet (sprovat) duke na përmendur shumë prej tyre derisa përmendi fitnen e Ahlasit. Dikush tha: O i dërguari i Allahut çfarë është fitneja e Ahlasit: Ai tha : Ajo është, luftë (pra, ajo ka të bëjë me shkatërim të pasurive dhe zhdukje të njerëzve) dhe ikje ( pra ikën njeriu nga njeriu për shkak të armiqësive midis tyre), e më pas sprova e kohëve të mira ( pra kohë mirqënieje dhe sigurie nga fatkeqësitë dhe epidemitë, kjo është sprovë në vetvete, e cila vjen për shkak të kohëve të begata, po ashtu kanë thënë ajo është sprova e cila hyn në brendësi të gjërave dhe duke i shkundur ato saqë askush nuk e di se cila është fytyra e vërtetë e saj, sprovës, pra njëfarë tjetërsimi i çështjeve për shkak të hyrjes së miqënies në çdo sferë të jetës), tymnaja e së cilës ndizet që poshtë këmbëve të mija (si puna e një zjarri të cilit i hidhen dru të njomë përsipër duke e e shtuar tymnajën e cila i ngjason një kafshe të zezë),një burrë nga familja ime (këtu na bëhet e qartë se do të jetë ky burrë i cili do ta ndezi fitnen) i cili pretendon se është prej meje (pra në veprime, qoftë edhe nëse është prej pemës gjenealogjike të pejgamberit a.s ai do të jetë katalizatori i asaj fitneje) por në fakt nuk ka lidhje me mua (pra qoftë nëpërmjet veprave, moralit, apo prejardhjes, pasi nëse do të ishte i sinqertë në këtë pretendim nuk do tundonte fitnet, { إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صَالِحٍ }- (Zoti) U përgjigj: "O Nuh, ai (djali) nuk ishte nga familja jote (për të cilën të premtova se do t'i shpëtoj), ai ishte punëkeq..” Hud 46),por në të vërtetë miqtë e mij (eulijai,pra ata që pretendojnë se janë prej meje qoftë në prejardhje, vepra apo moral) janë të devotëshmit, (pra ajo që konisderohet si afërsi e vërtetë këtu është devotshmëria edhe nëse nuk ka lidhje gjaku me pejgamberin alejhi selam, ndërsa një tundues, çrregullues dhe nxitës fitnesh është larg pejgamberit a.s edhe pse mundet të ketë lidhje gjaku me të). Më pas njerëzit do të tubohen rreth një njeriu (duke i dhënë besën atij) sikurse ija (ana e djathtë a e majtë e mesit midis brinjëve dhe kërdhokullës) përmbi brinjë , (pra nëse e merrni këtë ijë të madhe dhe përpiqeni ta fiksoni në kockën e hollë, që është brinja, atëherë qëndrueshmëria e saj në të do të lëkundet, këtu ka sjellë shembullin e brinjëve të cilat nuk janë aspak të qendrueshme përmbi ije ngjashëm edhe çështja e tij nuk është e drejtë apo e qëndureshme , pra ai nuk është adapt për atë që merr përsipër,pra sikurse ijet për shkak të peshës së tyre nuk mundet kurrsesi të stabilizojnë brinjët për shkak të dobësisë së tyre, ngjashëm edhe çështja e tij është e cekët për shkak të dijes së pakët dhe mungesës së vizionit). E më pas do të shfaqet fitneja e Duhejmasë (vjen nga koncepti i errësirës, i fitnes së madhe dhe katastrofës së verbër, kjo për shkak të nënçmimit të fajit, si dhe nënvlerësimit të kësaj sprove), derisa mos të lëri askënd pa e goditur me një goditje (pra për shkak të përhapjes së gjerë dëmi i saj do të mbrijë të gjithë njerëzit) e në momentin që do të thuhet se ka mbaruar (pra kiur të mendohet në përfundimin e saj) vetëm se do të zgjatet më tepër,(pra do të zgjatet, do të zeri vend për kohë të gjatë saqë do të bëhet diçka e zakonshme), në ato momente njeriu gdhihet besimtar e ngryset mosbesimtar, (thuhet për shkak se do të lejohet pasuria dhe gjaku i vëllait, pra tregon për një tjetërsim të taboreve dhe tjetërsim të perceptimeve fetare) derisa njerëzit të grupohen në dy tabore, (fustat ka kuptimin edhe të qytetit, pra dy qytete në të cilat tubohen njerëzit), i pari tabori i besimit në të cilin nuk ka diçka prej hipokrizisë (për shkak të pastërtisë së besimit, pra ata janë brenda kufijëve të mbrojtjes për shkak të prezencës së tyre në këtë tabor apo qytet, ku çdo qytet njëkohësisht është edhe tabor) dhe i dyti tabori i hipokrizisë në të cilin nuk ka aspak besim (për shkak të përmbushjes së tradhëtisë, mprapshtësisë, apo thyerjes së zotimit), e nëse tërë këto ndodhin atëherë prisni Dexhallin, atë ditë ose të nesërmen”. E ka transmeton Ebu Daudi dhe e ka saktësuar Hakimi. Shih Librin e shejh Munexhidit : https://shamela.ws/book/7704/2961 . Shih po ashtu silsiletu sahiha me nr 974.
Ky hadith na dëshmon se nga periudhat e prosperitetit, rreziku i fitneve dhe tronditjeve të mëdha është mjaft i madh. Kjo sidomos e përshkruar në pjesën e fundit të hadithit, aty ku njerëzit do të ndahen në besimtarë dhe hipokritë, e kjo karakteristikë e fetarizmit (hipokrizia) manifestohet në kohë relativisht të begata gjatë të cilave religjoni fiton njëfarë autoriteti dhe popullariteti. Në këto kohë besimi pëson ndryshime për shkak të shijimit të palimituar dhe makinacioneve të shpirtit ( i cili është i veshur me dritëhije të shumta) të cilat maksimizohen në momente që nuk e njohin dhimbjen dhe as vuajtjen, duke besuar se e drejta për të përfituar privilegje të caktuara është e drejtë që i tejkalon edhe të drejtat fetare apo njerëzore. Ky hadith përmend një përshkallëzim të mahnitshëm të disa teorive sociologjike, ajo që më së tepërmi është bërë e njohur ka të bëjë me një konstatim antropologjik i cili i është atribuar babait të sociologjisë (siç është mbiquajtur) ibn Haldunit. Në mënyrë të përshkallëzuar ajo përfshin disa faza, faza të cilat e kanë përsëritur veten e tyre sistematikisht përgjatë historisë.Ajo pohon pikërisht këto tre përshkallëzime, fillimisht fitneja e Ahlasit, vrasje, deportim, vjedhje, katastrofa., pra kohët e vështira. Më pas fitneja e es-serrasë e kohëve të mira, të begata plot komoditete, pra kohët e mira pas atyre të vështira. E treta fitneja e duhejmasë, ose post periudha e stabilizimit të këtyre kohëve plot prosperitet ekonomik, e cila nxjerr në shesh fytyrat dhe angazhimet, e cila krijon njerëz të dobët përballë tundimeve. Njerëz të tillë janë të gatëshëm ti shesin parimet dhe qëndirmet në mënyrë që mos ti rrezikohet rehatia dhe komoditeti i fituar pa mund me qëndrime tokësore, aspak “qiellore”, tërësisht hedoniste. Kjo thënie pohon: “Kohët e vështira krijojnë burra të fortë, burrat e fortë krijojnë kohë të lehta. Kohët e lehta krijojnë njerëz të dobët, njerëzit e dobët krijojnë kohë të vështira.” Kjo është ligjësi që pothuaj ka prekur shumë civilizime, e cila quhet ligjësia e spostimit, zvendësisimit, zmbrapsjes. Për këtë ligjësi Allahu na flet në Kuran: “E sikur All-llahu të mos i zbrapste disa me disa të tjerë, do të rrënoheshin manastiret, kishat, havrat e edhe xhamitë që në to përmendet shumë emri i All-llahut.” Haxh 40
Por nuk mundet dot ti shmangim ngjashmëritë me këtë kohë, me situatat që po kalojmë. Palestina vendet e gjirit, nafta, produktet propgandistike të naftës (aseteve të cilat blihen me lekun e saj), vrulli ekonomiko-religjoz i së cilës ka prekur edhe vendin tonë. Në hadith përmendet edhe një element mjaft mbreslënës, momenti kur njerëzit të mendojnë se fitneja (sprova) ka përfunduar për shkak të kohës së gjatë të qëndrimit në mesin e tyre, pikërisht në atë çast ajo do të rindizet përsëri. E këtë dinamikë nuk e kemi të qartë nëse do të përsëritet njëherë apo disa herë, them se është mbreslënëse pasi është pikërisht ajo që po ndodh sot me lexuesit e ndodhive apo shenjave. Sot jetojmë në kohët më të begata që njerizimi ka njohur ndonjëherë. Kështu shumë njerëz porsa shohin disa shenja të vogla të manifestuara aty e këtu, apo shohin prishje të rendit moral nisin elegjitë eskatologjike duke parashikuar se kiameti është shuumë më afër sesa mendojmë. Kohët e prosperitetit ekonomik në të cilat jetojmë faktikisht kanë nxjerrë në pah dobësitë e karakerit të një tabori njerëzish, siç na ka treguar (në rastin e Palestinës) se besimi i vërtetë nuk është të flasësh përditë gjëra që me veprat e tua i kundërshton ,i tradhëton apo i shkel. Besimi i vërtetë ka të bëjë me atë që është e drejtë dhe e sinqertë tek Zoti dhe kurrsesi me absolutizmat monarkik apo privilegje të pushtetit që njerëzit ndërkëmbejnë me njëri tjetrin, këto të fundit janë të destinuara ti nënshtrohen ligjit të zmbrapsjes, zvendësimit (siç e përmendëm në suren Haxh) .Ndërsa besimi i ka rrënjët në meritokraci, në fokus të vazhdueshëm të objektivave të botës tjetër, ndaj ato nuk janë të destinuara ti nënshtrohen ligjit të zvendësimit, spostimit.
Pra duhet medoemos të kuptojmë se e drejta e pasardhësisë sipas linjës gjenealogjike të pejgamberit alejhi selam, nuk është diçka e trashëgueshme thjesht sipas një linje gjaku apo një llogjike pushteti, por është diçka e qenësishme e vet natyrës së besimit. E nëse nuk do të ishte kështu pejgamberi nuk do ta denonconte pushtetin e këtij njeriu si vepër apokrife,e paqëndrueshme, e dëmshme. Pra në këtë sens askujt nuk mundet ti mvishet e drejta absolute për pushtet apo trashgimi monarkike, pa u pajisur me elementin më thelbësor të të qenit meritor i një pozitës së lidershipit, besimin e sinqertë dhe devotshmërinë karshi Zotit. Tek e fundit çdo ideologji është një aleancë e caktuar,si e tillë ka dy dimensione ose aleancë e drejtë ose aleancë e gabuar. Askush nuk mundet të pretendojë se aleancat politike janë më të vyera sesa aleancat e besimit, aq më tepër kur personat e përfshirë në krye të tyre nuk janë në aleancë me më të dobëtin e besimtarëve, siç nuk mundet të pretendojë askush absolutizëm religjoz dhe të drejtë absolute suksesioni për shkak të ndonjë ofiqi apo gjenealogjie ekonomike të caktuar qofshin ata edhe nga vet familja e pejgamberit alejhi selam (pasardhësit). Pejgamberi a.s në këtë hadith na tregon se besimtari nuk duhet të shkojë në taborin në të cilin tradhëtia, shkelja e besës, “hyjnizimi” i interesit është i dukshëm, edhe nëse ai tabor ka njerëz që pretendojnë se janë pasardhës të profetit apo të tjerë që mendojnë se e drejta ekskluzive e të gjykuarit dhe “llogjikuarit” me fe i përket vetëm atyre. Pra në këtë rast begatia e shumfishuar do të sjellë pamaturi ndërsa pamaturia do të trupëzohet tek një njeri apo një grup njerëzish të cilët do të prodhojnë kohë akoma më të vështira (edhe pse në dukje duken si reformatorë të devotshëm), kohë që aseti më i vlefshëm, feja, do të shkëputet prej konstruktit social të një shumice, ndaj do të ketë përshtjellime në vet thelbin e saj. Njerëz që do të gdhihen besimtarë dhe do të ngryesn mosbesimtarë. Në kohën e profetizuar këtu duket sikur njerëzit do të jenë pa një prijës e kështu do të kërkojnë një të tillë qoftë edhe në dimensione shumë larg hapësirës së tyre të interesit. Besimi është lidhje ndaj edhe ijet dhe brinja nuk mundet të lidhen dot bashkë, për këtë njerëzit që do ta kërkojnë lidhjen e besimit tek retorika dhe jo vepra, pra tek pretendimet e një njeriu që beson me fjalë. Ndërsa sot pas një kohe të gjatë të të besuarit me fjalë po dëshmojmë se çfarë do të thotë të besosh me vepër. Njerëz që nuk e harrojnë falenderimin apo përmendjen e Zotit edhe në momentin kur gjenden nën apo mbi rënoja. Nëse sot besimi nuk gjendet në Palestinë e kam të vështrië ta shoh atë diku tjetër, aq më tepër që çmimi i tij nuk është komoditeti por sakrifica.
Situata e përshkruar në hadith është situatë globale, siç sot taboret dhe qytetet janë ndarë (tamam si në tekst) e kjo jo për “shkak të hadithit” por për shkak të natyrës njerëzore e cila kur sprovohet me mirësi apo vështirësi (siç përmend Allahu në Kuran) del në pah, shfaqet dhe mban anë. Por hipokrizia e përshkruar këtu është një pasojë e komoditeteve , pra siç hipokritët e kohës së profetit a.s kishin frikë se mos humbisnin privilegjet e tyre e kjo i shtyu të shfaqinin dy fytyra, ngjashëm edhe tabori i hipokritëve të përshkruar në hadith mendon (ndër të tjera) se do të humbasi privilegjet dhe komoditetet nëse rreshtohet me më të dobëtin, me të drejtën apo me palën e cila nuk i bën gjërat për privilegje të pamerituara. Në ekuacion futet personi i cili pretendon se është në taborin e besimit, prej aytre që i atribuohen trashgimisë profetike, por faktikisht pretendimet e tij janë të paqëndrueshme, pikërisht për këtë e kemi të qartë se kush është pala me të vërtetë e privilegjuar nga Allahu. Ajo është pala për të cilën pejgamberi alejhi selam ka thënë “miqtë e mij janë të devotshmit”. Ndërsa për ta patur sa më të qartë këtë tabor hedhim një vështrim nga Kurani, nëse duam të kuptojmë më në detaje mekanizmin sociologjik pas këtyre manifestimeve duhet të shkojmë një resht para ajetit të ligjit të zmbrapsjes, zvendësimit . Allahu thotë: Atyre që janë sulmuar, u lejohet (që të mbrohen), sepse u është bërë padrejtësi dhe, në të vërtetë, Allahu është i Fuqishëm, që t’i ndihmojë ata, që janë dëbuar nga vatrat e tyre padrejtësisht, vetëm sepse thanë: “Zoti ynë është Allahu”Haxh 39