Spiunimi, hakerimi dhe intimidimi: ekspozohet 'lufta' nëntëvjeçare e Izraelit kundër GJNP-së (Gjykata Ndërkombëtare Penale)
Ekskluzive: Hetimi zbulon se si agjencitë e inteligjencës u përpoqën të prishnin ndjekjen penale të krimeve të luftës, me Netanyahun 'të fiksuar' pas përgjimeve
Kur kryeprokurori i Gjykatës Ndërkombëtare Penale (GJNP) njoftoi se po kërkonte urdhra arresti kundër liderëve izraelitë dhe të Hamasit, ai lëshoi një paralajmërim të fshehtë: “Këmbëngul që të gjitha përpjekjet për të penguar, frikësuar ose influencuar në mënyrë të pahijshme te zyrtarët e kësaj gjykate duhet të ndalet menjëherë.”
Karim Khan nuk dha detaje specifike të përpjekjeve për të ndërhyrë në punën e GJNP-së , por ai vuri në dukje një klauzolë në traktatin themelor të gjykatës që e bënte çdo ndërhyrje të tillë një vepër penale. Nëse sjellja vazhdon, shtoi ai, "zyra ime nuk do të hezitojë të veprojë".
Prokurori nuk tha se kush kishte tentuar të ndërhynte në aplikimin e drejtësisë dhe se si e kishin bërë saktësisht këtë.
Tani, një hetim nga Guardian dhe revistat me bazë në Izrael +972 dhe Local Call mund të zbulojë se si Izraeli ka drejtuar një "luftë" sekrete të gati një dekade kundër gjykatës. Vendi vendosi agjencitë e tij të inteligjencës për të vëzhguar, hakuar, presionuar, njollosur dhe gjoja kërcënuar stafin e lartë të GJNP-së në një përpjekje për të prishur hetimet e gjykatës.
Inteligjenca izraelite kapi komunikimet e zyrtarëve të shumtë të GJNP-së , duke përfshirë Khan dhe paraardhësin e tij si prokuror, Fatou Bensouda, duke përgjuar telefonata, mesazhe, email dhe dokumente.
Mbikëqyrja ishte e vazhdueshme muajt e fundit, duke i dhënë kryeministrit të Izraelit, Benjamin Netanyahu, njohuri paraprake për qëllimet e prokurorit. Një komunikim i fundit i përgjuar sugjeroi se Khan donte të lëshonte urdhër-arreste kundër izraelitëve, por ishte nën "presion të jashtëzakonshëm nga Shtetet e Bashkuara", sipas një burimi të njohur gjithashtu u spiunua dhe dyshohet se u kërcënua.
Netanyahu ka qenë i interesuar për operacionet e inteligjencës kundër GJNP-së dhe u përshkrua nga një burim i inteligjencës si i “fiksuar” me përgjimet rreth rastit. Të mbikëqyrur nga këshilltarët e tij të sigurisë kombëtare, përpjekjet përfshinin agjencinë vendase të spiunazhit, Shin Bet, si dhe drejtorinë ushtarake të inteligjencës, Aman, dhe divizionin e inteligjencës kibernetike, Njësia 8200. Inteligjenca e mbledhur nga përgjimet, thanë burimet, u shpërnda në qeveri, ministritë e drejtësisë, të punëve të jashtme dhe të punëve strategjike.
Një operacion i fshehtë kundër Bensouda, i zbuluar të martën nga Guardian, u drejtua personalisht nga aleati i ngushtë i Netanyahut, Yossi Cohen, i cili në atë kohë ishte drejtor i agjencisë së inteligjencës së jashtme të Izraelit, Mossad. Në një fazë, shefi i spiunazhit kërkoi edhe ndihmën e presidentit të atëhershëm të Republikës Demokratike të Kongos, Joseph Kabila.
Detajet e fushatës nëntëvjeçare të Izraelit për të penguar hetimin e GJNP-së janë zbuluar nga Guardian, nga një botim izraelito-palestinez +972 Magazine dhe Local Call, një gazetë në gjuhën hebraike.
Hetimi i përbashkët bazohet në intervista me më shumë se dy duzina oficerë të inteligjencës dhe zyrtarë të qeverisë izraelite aktualë dhe të mëparshëm, figura të larta të GJNP-së , diplomatë dhe avokatë të njohur me rastin e GJNP-së dhe përpjekjet e Izraelit për ta minuar atë.
I kontaktuar nga Guardian, një zëdhënës i GJNP-së tha se ishte në dijeni të "aktiviteteve proaktive të mbledhjes së inteligjencës që po ndërmerren nga një numër agjencish kombëtare armiqësore ndaj gjykatës". Ata thanë se GJNP-ja po zbatonte vazhdimisht kundërmasa kundër një aktiviteti të tillë dhe se "asnjë nga sulmet e fundit kundër saj nga agjencitë kombëtare të inteligjencës" nuk kishte depërtuar në provat thelbësore të gjykatës, të cilat kishin mbetur të sigurta.
Një zëdhënës i zyrës së kryeministrit të Izraelit tha: "Pyetjet e dërguara tek ne janë të mbushura me shumë pretendime të rreme dhe të pabaza që synojnë të dëmtojnë shtetin e Izraelit". Një zëdhënës ushtarak shtoi: "IDF [Forcat Mbrojtëse të Izraelit] nuk ka kryer dhe nuk kryen operacione të vëzhgimit ose të tjera të inteligjencës kundër ICC".
Që kur u krijua në 2002, GJNP-ja ka shërbyer si një gjykatë e përhershme e zgjidhjes së fundit për ndjekjen penale të individëve të akuzuar për disa nga mizoritë më të këqija në botë. Ajo ka akuzuar ish-presidentin sudanez Omar al-Bashir, presidentin e ndjerë libian Muammar Gaddafi dhe së fundmi presidentin rus, Vladimir Putin.
Vendimi i Khan për të kërkuar urdhër-arreste kundër Netanyahut dhe ministrit të tij të mbrojtjes, Yoav Gallant, së bashku me liderët e Hamasit të implikuar në sulmin e 7 tetorit, shënon herën e parë që një prokuror i GJNP-së ka kërkuar urdhër-arresti kundër liderit të një aleati të ngushtë perëndimor.
Akuzat për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit që Khan ka ngritur kundër Netanyahut dhe Gallantit lidhen të gjitha me luftën tetë-mujore të Izraelit në Gaza, e cila sipas autoritetit shëndetësor të territorit ka vrarë më shumë se 35,000 njerëz.
Por, çështja e GJNP-së ka qenë një dekadë në zhvillim e sipër, në mes të alarmit në rritje mes zyrtarëve izraelitë për mundësinë e urdhërarresteve, të cilat do t'i pengonin të akuzuarit të aratiseshin në ndonjë nga 124 shtetet anëtare të gjykatës nga frika e arrestimit.
Është ky spektër i ndjekjeve penale në Hagë që një ish-zyrtar i inteligjencës izraelite tha se kishte bërë që "të gjithë strukturat ushtarake dhe politike" ta konsideronin kundërsulmin kundër GJNP-së "si një luftë që duhej të bëhej"
Ajo “luftë” filloi në janar 2015, kur u konfirmua se Palestina do t'i bashkohej gjykatës pasi të njihej si shtet nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së. Anëtarësimi i saj u dënua nga zyrtarët izraelitë si një formë e "terrorizmit diplomatik".
Një ish-zyrtar i mbrojtjes i njohur me përpjekjet kundër ICC-së të Izraelit tha se bashkimi me gjykatën ishte "perceptuar si kalim i vijës së kuqe" dhe "ndoshta lëvizja diplomatike më agresive" e ndërmarrë nga Autoriteti Palestinez, i cili qeveris Bregun Perëndimor. “Të njihesh si shtet në OKB është mirë”, shtuan ata. "Por ICC është një mekanizëm me dhëmbë."
Një kërcënim i dorëzuar
Për Fatou Bensouda, një avokat i respektuar nga Gambia, i cili u zgjodh kryeprokuror i GJNP-së në vitin 2012, pranimi i Palestinës në gjykatë solli me vete një vendim të rëndësishëm. Sipas statutit të Romës, traktati që themeloi gjykatën, GJNP-ja mund të ushtrojë juridiksionin e saj vetëm mbi krimet brenda shteteve anëtare ose nga shtetasit e atyre shteteve.
Izraeli, si SHBA, Rusia dhe Kina, nuk është anëtar. Pas pranimit të Palestinës si anëtare e GJNP-së, çdo krim i supozuar i luftës – i kryer nga ata të çdo kombësie – në territoret e pushtuara palestineze tani ra nën juridiksionin e Bensoudas.
Më 16 janar 2015, brenda disa javësh nga anëtarësimi i Palestinës, Bensouda hapi një shqyrtim paraprak mbi atë që në ligjin e gjykatës quhej "situata në Palestinë". Muajin pasues, dy burra që kishin arritur të merrnin adresën private të prokurores u shfaqën në shtëpinë e saj në Hagë.
Burimet e njohura me incidentin thanë se burrat nuk pranuan të identifikoheshin kur mbërritën, por thanë se donin t'i dorëzonin një letër Bensouda-s në emër të një gruaje të panjohur gjermane që donte ta falënderonte. Zarfi përmbante qindra dollarë para të gatshme dhe një shënim me një numër telefoni izraelit.
Burime me njohuri për një shqyrtim të incidentit të GJNP-së thanë se ndërsa nuk ishte e mundur të identifikoheshin burrat, ose të vërtetoheshin plotësisht motivet e tyre, u arrit në përfundimin se Izraeli ka të ngjarë t'i sinjalizonte prokurorit se e dinte se ku jetonte. GJNP raportoi incidentin tek autoritetet holandeze dhe vendosi siguri shtesë, duke instaluar kamera CCTV në shtëpinë e saj.
Hetimi paraprak i GJPN-së në territoret palestineze ishte një nga disa ushtrime të tilla faktmbledhëse që gjykata po ndërmerrte në atë kohë, si një pararendës për një hetim të mundshëm të plotë. Ngarkesa e çështjeve të Bensoudas përfshinte gjithashtu nëntë hetime të plota, duke përfshirë ngjarjet në DRC, Kenia dhe rajonin Darfur të Sudanit.
Zyrtarët në zyrën e prokurorit besuan se gjykata ishte e ndjeshme ndaj aktivitetit të spiunazhit dhe vendosën masa kundërmbikëqyrëse për të mbrojtur hetimet e tyre konfidenciale.
Në Izrael, këshilli i sigurimit kombëtar të kryeministrit (NSC) kishte mobilizuar një përgjigje që përfshinte agjencitë e tij të inteligjencës. Netanyahu dhe disa nga gjeneralët dhe shefat e spiunazhit që autorizuan operacionin kishin një interes personal në rezultatin e tij.
Ndryshe nga gjykata ndërkombëtare e drejtësisë (GJND), një organ i OKB-së që merret me përgjegjësinë ligjore të shteteve kombëtare, GJNP është një gjykatë penale që ndjek penalisht individët, duke synuar ata që konsiderohen më përgjegjës për mizoritë.
Burime të shumta izraelite thanë se udhëheqja e IDF dëshironte që inteligjenca ushtarake t'i bashkohej përpjekjes, e cila po udhëhiqej nga agjenci të tjera spiunazhi, për të siguruar që oficerët e lartë të mbroheshin nga akuzat. “Na u tha se oficerët e lartë kanë frikë të pranojnë pozicione në Bregun Perëndimor sepse kanë frikë se ndiqen penalisht në Hagë”, kujtoi një burim.
Dy zyrtarë të inteligjencës të përfshirë në prokurimin e përgjimeve në lidhje me GJNP-së thanë se zyra e kryeministrit kishte një interes të madh për punën e tyre. Zyra e Netanyahut, tha njëri, do të dërgonte "fusha interesi" dhe "udhëzime" në lidhje me monitorimin e zyrtarëve të gjykatës. Një tjetër e përshkroi kryeministrin si "të fiksuar" pas përgjimeve që hedhin dritë mbi aktivitetet e GJNP-së.
Email i hakuar dhe telefonata të monitoruar
Pesë burime të njohura me aktivitetet e inteligjencës së Izraelit thanë se ai spiunonte në mënyrë rutinore telefonatat e bëra nga Bensouda dhe stafi i saj me palestinezët. E bllokuar nga Izraeli për të hyrë në Gaza dhe Bregun Perëndimor, përfshirë Jeruzalemin Lindor, ICC u detyrua të kryente pjesën më të madhe të kërkimeve të saj me telefon, gjë që e bëri atë më të ndjeshme ndaj mbikëqyrjes.
Falë aksesit të tyre gjithëpërfshirës në infrastrukturën e telekomunikacionit palestinez, thanë burimet, operativët e inteligjencës mund të kapnin thirrjet pa instaluar spyware në pajisjet e zyrtarit të GJNP-së .
“Nëse Fatou Bensouda do të fliste me ndonjë person në Bregun Perëndimor ose Gaza, atëherë ajo telefonatë do të hynte në sistemet [përgjimi]”, tha një burim. Një tjetër tha se nuk kishte asnjë hezitim nga brenda për spiunimin e prokurores, duke shtuar: "Me Bensouda, ajo është e zezë dhe afrikane, kështu që kujt i intereson?"
Sistemi i mbikqyrjes nuk kapi thirrjet ndërmjet zyrtarëve të GJNP-së dhe kujtdo jashtë Palestinës. Megjithatë, burime të shumta thanë se sistemi kërkonte përzgjedhjen aktive të numrave të telefonit jashtë shtetit të zyrtarëve të ICC-së, thirrjet e të cilëve agjencitë e inteligjencës izraelite vendosën t'i dëgjonin.
Sipas një burimi izraelit, një tabelë e madhe e bardhë në një departament të inteligjencës izraelite përmbante emrat e rreth 60 personave nën vëzhgim – gjysma e tyre palestinezë dhe gjysma nga vende të tjera, duke përfshirë zyrtarë të OKB-së dhe personel të GJNP-së .
Në Hagë, Bensouda dhe stafi i saj i lartë u njoftuan nga këshilltarët e sigurisë dhe nëpërmjet kanaleve diplomatike se Izraeli po monitoronte punën e tyre. Një ish-zyrtar i lartë i GJNP-së kujtoi: "Ne u informuam se po përpiqeshin të merrnin informacione se ku ishim ne me ekzaminimin paraprak."
Zyrtarët gjithashtu u bënë të vetëdijshëm për kërcënimet specifike kundër një OJQ-je të shquar palestineze, Al-Haq, e cila ishte një nga disa grupe palestineze të të drejtave të njeriut që shpesh dërgonte informacion në hetimin e ICC-së, shpesh në dokumente të gjata që detajonin incidentet që donte që prokurori të merrte në konsideratë. Autoriteti Palestinez paraqiti dosje të ngjashme.
Takime sekrete me GJNP-së
Survejimi i GJNP-së dhe palestinezëve, që e bëjnë çështjen për ndjekje penale kundër izraelitëve, i dha qeverisë izraelite një avantazh në një kanal të fshehtë që kishte hapur me zyrën e prokurorit.
Takimet e Izraelit me GJNP-së ishin shumë të ndjeshme: nëse bëheshin publike, ato kishin potencialin të minonin qëndrimin zyrtar të qeverisë se ajo nuk e njihte autoritetin e gjykatës.
Sipas gjashtë burimeve të njohura me takimet, ato përbëheshin nga një delegacion i avokatëve dhe diplomatëve të lartë të qeverisë që udhëtuan për në Hagë. Dy nga burimet thanë se takimet ishin autorizuar nga Netanyahu.
Delegacioni izraelit u mor nga ministria e drejtësisë, ministria e jashtme dhe zyra e Avokatit të Përgjithshëm ushtarak. Takimet u zhvilluan midis viteve 2017 dhe 2019 dhe u drejtuan nga avokati dhe diplomati i shquar izraelit Tal Becker.
“Në fillim ishte e tensionuar,” kujton një ish-zyrtar i GJNP-së . “Ne do të hyjmë në detaje të incidenteve specifike. Ne do të thoshim: "Ne po marrim akuza për këto sulme, këto vrasje" dhe ata do të na jepnin informacion."
Një person me njohuri të drejtpërdrejta për përgatitjen e Izraelit për takimet e kanaleve të fshehta tha se zyrtarët në ministrinë e drejtësisë ishin pajisur me inteligjencë që ishte mbledhur nga përgjimet izraelite përpara se delegacionet të mbërrinin në Hagë. “Avokatët që u morën me këtë çështje në ministrinë e drejtësisë kishin një etje të madhe për informacione inteligjente,” thanë ata.
Për izraelitët, takimet në kanale dytësore, megjithëse të ndjeshme, paraqitën një mundësi unike për të paraqitur drejtpërdrejt argumentet ligjore që sfidojnë juridiksionin e prokurorit mbi territoret palestineze.
Ata gjithashtu u përpoqën të bindin prokurorin se, pavarësisht nga historia shumë e diskutueshme e ushtrisë izraelite për hetimin e keqbërjeve në radhët e saj, ajo kishte procedura të forta për t'i mbajtur forcat e saj të armatosura përgjegjëse.
Kjo ishte një çështje kritike për Izraelin. Një parim thelbësor i GJPN-së, i njohur si komplementariteti, e pengon prokurorin të hetojë ose gjykojë individët nëse ata janë subjekt i hetimeve të besueshme në nivel shtetëror ose procedimeve penale.
Operativëve izraelitë të mbikëqyrjes iu kërkua të zbulonin se cilat incidente specifike mund të ishin pjesë e një ndjekjeje penale të ardhshme të GJPN-së, thanë burime të shumta, në mënyrë që t'u mundësonin organeve hetuese izraelite të "hapin hetimet në mënyrë retroaktive" në të njëjtat raste.
“Nëse materialet do t'i transferoheshin GJNP-së, ne duhej të kuptonim saktësisht se çfarë ishin ato, për të siguruar që IDF t'i hetonte ato në mënyrë të pavarur dhe të mjaftueshme në mënyrë që ata të mund të pretendonin komplementaritet,” shpjegoi një burim.
Takimet e pasme të Izraelit me GJPN-së, përfunduan në dhjetor 2019, kur Bensouda, duke njoftuar përfundimin e ekzaminimit të saj paraprak, tha se besonte se kishte një "bazë të arsyeshme" për të arritur në përfundimin se Izraeli dhe grupet e armatosura palestineze kishin kryer krime lufte në vendet e pushtuara. territoreve.
Fushata e Trump kundër GJNP-së
Në mars 2020, tre muaj pasi Bensouda e referoi çështjen e Palestinës në dhomën paragjyqësore, një delegacion i qeverisë izraelite thuhet se zhvilloi diskutime në Uashington me zyrtarë të lartë të SHBA-së për "një luftë të përbashkët izraelito-amerikane" kundër GJNP-së.
Një zyrtar i inteligjencës izraelite tha se ata e konsideronin administratën e Donald Trump si më bashkëpunuese se ajo e paraardhësit të tij demokrat. Izraelitët ndiheshin mjaft komod për të kërkuar informacion nga inteligjenca amerikane për Bensouda-n, një kërkesë që burimi tha se do të kishte qenë "e pamundur" gjatë mandatit të Barack Obamës.
Ditë përpara takimeve në Uashington, Bensouda kishte marrë autorizimin nga gjyqtarët e GJNP-së për të ndjekur një hetim të veçantë për krimet e luftës në Afganistan të kryera nga talebanët dhe personeli ushtarak afgan dhe amerikan.
Nga frika se forcat e armatosura të SHBA-së do të ndiqeshin penalisht, administrata Trump u angazhua në fushatën e saj agresive kundër GJNP-së, që kulmoi në verën e vitit 2020 me vendosjen e sanksioneve ekonomike të SHBA-së ndaj Bensoudës dhe një prej zyrtarëve të saj të lartë.
Midis zyrtarëve të GJNP-së, kufizimet financiare dhe të vizave të udhëhequra nga SHBA për personelin e gjykatës besohej se kishin të bënin po aq me hetimin e Palestinës sa edhe me rastin e Afganistanit. Dy ish-zyrtarë të GJNP-së thanë se zyrtarë të lartë izraelitë u kishin treguar shprehimisht atyre se Izraeli dhe SHBA po punonin së bashku.
Në një konferencë shtypi në qershor të atij viti, figura të larta të administratës Trump sinjalizuan synimin e tyre për të vendosur sanksione ndaj zyrtarëve të GJNP-së, duke njoftuar se kishin marrë informacion të paspecifikuar në lidhje me "korrupsionin financiar dhe keqpërdorimet në nivelet më të larta të zyrës së prokurorit".
Si dhe duke iu referuar çështjes së Afganistanit, Mike Pompeo, Sekretari i Shtetit i Trump, i lidhi masat e SHBA me rastin e Palestinës. “Është e qartë se GJNP-ja po e vë Izraelin në diskutim vetëm për qëllime të pastra politike,” tha ai. Muaj më vonë, Pompeo akuzoi Bensouda-n se ishte "angazhuar në akte korruptive për përfitimin e saj personal".
SHBA kurrë nuk ka dhënë publikisht ndonjë informacion për të vërtetuar atë akuzë dhe Joe Biden i hoqi sanksionet muaj pasi hyri në Shtëpinë e Bardhë.
Khan shpall urdhër-arreste
Kur Khan mori drejtimin e zyrës së prokurorit të GJNP-së në qershor 2021, ai trashëgoi një hetim për të cilin më vonë tha se "qëndron për fajin e San Andreas të politikës ndërkombëtare dhe interesave strategjike".
Ndërsa ai mori detyrën, hetime të tjera – duke përfshirë ngjarjet në Filipine, DRC, Afganistan dhe Bangladesh – konkurruan për vëmendjen e tij dhe në mars 2022, ditë pasi Rusia nisi pushtimin e saj në Ukrainë, ai hapi një hetim të profileve të larta ndaj të dyshuarve rusë për krimet e luftës.
Fillimisht, hetimi politikisht i ndjeshëm ndaj Palestinës nuk u trajtua si prioritet nga ekipi i prokurorit britanik, thanë burime të njohura me rastin. Njëri tha se ishte në fuqi "në raft" - por zyra e Khan e kundërshton këtë dhe thotë se krijoi një ekip të përkushtuar hetimor për të çuar përpara hetimin.
Në Izrael, avokatët kryesorë të qeverisë e konsideruan Khan - i cili më parë kishte mbrojtur komandantët e luftës si ish-presidenti liberian Charles Taylor - si një prokuror më të kujdesshëm se Bensouda. Një ish-zyrtar i lartë izraelit tha se kishte "shumë respekt" për Khan, ndryshe nga paraardhësi i tij. Emërimi i tij në gjykatë u pa si një "arsye për optimizëm", thanë ata, por ata shtuan se sulmi i 7 tetorit "e ndryshoi atë realitet".
Sulmi i Hamasit në Izraelin jugor, në të cilin militantët palestinezë vranë afro 1200 izraelitë dhe rrëmbyen rreth 250 njerëz, përfshinte qartë krime të qarta lufte. Po kështu, sipas mendimit të shumë ekspertëve ligjorë, ka edhe sulmi i mëpasshëm i Izraelit në Gaza, i cili vlerësohet të ketë vrarë më shumë se 35,000 njerëz dhe ka shpënë territorin në prag të urisë përmes pengimit të ndihmës humanitare nga Izraeli.
Nga fundi i javës së tretë të bombardimeve të Gazës nga Izraeli, Khan ishte në terren në vendkalimin kufitar Rafah. Ai më pas bëri vizita në Bregun Perëndimor dhe në jug të Izraelit, ku u ftua të takonte të mbijetuarit e sulmit të 7 tetorit dhe të afërmit e njerëzve që ishin vrarë.
Në shkurt 2024, Khan lëshoi një deklaratë që këshilltarët ligjorë të Netanyahu e interpretuan si një shenjë ogurzezë. Në postimin në X, ai në fakt paralajmëroi Izraelin kundër nisjes së një sulmi në Rafah, qyteti më jugor i Gazës, ku më shumë se 1 milion njerëz të zhvendosur ishin strehuar në atë kohë.
"Jam thellësisht i shqetësuar nga bombardimet e raportuara dhe inkursioni i mundshëm tokësor nga forcat izraelite në Rafah," shkroi ai. “Ata që nuk respektojnë ligjin nuk duhet të ankohen më vonë kur zyra ime të ndërmarrë veprime.”/theguardian.com