V.rasja e një mendjeje të rrallë në Boston: A u v.ra Nuno Loureiro sepse ishte shumë pranë një sekreti që do t’i shërbente njerëzimit?
Vrasja e profesorit Nuno F.G. Loureiro në një lagje të qetë të Bostonit nuk u regjistrua thjesht si një akt kriminal, por si një çarje e heshtur në një nga fushat më të ndjeshme të shkencës moderne, atë të energjisë së fuzionit. Një mendje që punonte për të ardhmen e njerëzimit u shua në rrethana që sfidojnë logjikën e zakonshme të kronikës së zezë: pa grabitje, pa konflikt të njohur, pa kërcënime të mëparshme dhe, mbi të gjitha, pa një autor të identifikuar. Kur një shkencëtar i këtij profili qëllohet për vdekje në pragun e shtëpisë së tij, pyetja nuk është vetëm kush e vrau, por pse dhe çfarë përfaqësonte ai në një botë ku dija nuk është gjithmonë neutrale.
Loureiro nuk ishte thjesht një akademik i suksesshëm, por një figurë kyçe në kërkimin global mbi plazmën dhe fuzionin bërthamor, një teknologji që, nëse do të bëhej e qëndrueshme dhe e aksesueshme, do të rrëzonte themelet e ekonomisë së energjisë siç e njohim sot. Energjia e pastër, e bollshme dhe pothuajse e pakufizuar nuk është vetëm një bekim për njerëzimin, por edhe një kërcënim për struktura të tëra pushteti që mbahen në këmbë nga varësia, mungesa dhe konflikti. Historia ka treguar se jo çdo zbulim që i shërben shoqërisë pritet me duartrokitje; disa zbulime priten me heshtje, presion dhe, në raste ekstreme, me eliminim.
Fakti që autoritetet amerikane nuk kanë dhënë asnjë motiv të qartë dhe se pista e grabitjes është përjashtuar që në fillim e zhvendos vëmendjen nga rasti individual drejt një tabloje më të gjerë. Kur një vrasje nuk ka shpjegim të menjëhershëm, ajo fillon të flasë me gjuhën e dyshimit. Spekulimet për motive gjeopolitike nuk lindin rastësisht, veçanërisht kur viktima punonte në një fushë ku shkenca, siguria kombëtare dhe interesat ekonomike ndërthuren në mënyrë të padukshme. Fuzioni bërthamor nuk është thjesht një projekt akademik, por një çelës potencial për të ndryshuar balancat globale, dhe çdo hap i madh në këtë drejtim mund të jetë i padëshiruar për ata që përfitojnë nga status quo-ja.
Në historinë moderne nuk janë të paktë shkencëtarët që, sapo u afruan shumë pranë një ideje që sfidonte rendin ekzistues, u gjendën të izoluar, të heshtur ose të larguar në mënyra që nuk u shpjeguan kurrë plotësisht. Nuno Loureiro mund të mos ketë shpikur ende diçka konkrete që trondiste botën, por ndoshta rreziku që ai përfaqësonte nuk ishte ajo që kishte zbuluar, por ajo që ishte në prag të zbulimit. Një ide e madhe nuk ka nevojë të jetë e publikuar për t’u bërë kërcënim; mjafton të ekzistojë në mendjen e duhur.
Heshtja institucionale, kujdesi ekstrem i deklaratave zyrtare dhe fakti që çdo lidhje me interesa shtetërore mohohet pa u shpjeguar, e ushqejnë edhe më shumë ndjesinë se kjo vdekje tejkalon kufijtë e një krimi të zakonshëm. Kur shkenca prek energjinë, ajo prek pushtetin dhe kur pushteti ndihet i rrezikuar, historia na mëson se reagimi nuk është gjithmonë transparent. Në këtë kuptim, vrasja e Loureiro-s shndërrohet në një simbol të errët të përplasjes së përhershme mes dijes që çliron dhe strukturave që kontrollojnë.
Deri në zbardhjen e plotë të së vërtetës, nëse një ditë ajo do të zbardhet, rasti i Nuno F.G. Loureiro-s mbetet pezull mes fakteve të thata dhe pyetjeve që nuk marrin përgjigje. Ajo që mbetet e qartë është se me vdekjen e tij nuk humbi vetëm një profesor, por një drejtim i mundshëm i së ardhmes, dhe ndoshta pikërisht kjo është arsyeja pse kjo vdekje shqetëson më shumë sesa shumë të tjera.