I.zraeli njeh Somalilandin si shtet të pavarur : akt diplomatik apo lëvizje gjeopolitike me prapavijë ?
Izraeli raportohet se është bërë shteti i parë që ka njohur zyrtarisht Somalilandin si shtet të pavarur, një veprim që pritet të shkaktojë tronditje diplomatike dhe politike në Afrikën Lindore dhe më gjerë. Somalilandi, i cili u shkëput de facto nga Somalia në vitin 1991 pas shpërbërjes së shtetit somalez, ka ndërtuar për më shumë se tri dekada institucione funksionale, ka zhvilluar zgjedhje dhe ka ruajtur një nivel stabiliteti të rrallë në rajon, por ka mbetur deri më tani pa njohje formale ndërkombëtare. Vendimi i Izraelit thyen këtë status quo dhe hap një debat të ri mbi kufijtë midis vetëvendosjes, së drejtës ndërkombëtare dhe interesit gjeopolitik.
Zyrtarisht, njohja mund të justifikohet me argumentin e stabilitetit dhe funksionimit shtetëror të Somalilandit, por në lexim më të thellë ky akt shihet nga shumë analistë si një lëvizje e ftohtë strategjike. Somalilandi ndodhet në një nga pikat më të ndjeshme të globit, përballë Gjirit të Adenit dhe pranë rrugëve detare jetike që lidhin Detin e Kuq me Oqeanin Indian, korridore nga të cilat kalon një pjesë e madhe e tregtisë botërore. Në këtë kontekst, njohja shihet jo vetëm si akt diplomatik, por si investim në ndikim afatgjatë, siguri dhe prani gjeostrategjike në Bririn e Afrikës, një rajon ku përplasen interesat e fuqive të mëdha dhe ku tensionet janë në rritje.
Ky hap sfidon drejtpërdrejt Somalinë, e cila vazhdon ta konsiderojë Somalilandin pjesë të pandashme të territorit të saj, si dhe pozicionin tradicional të Unionit Afrikan që ka qenë i kujdesshëm ndaj njohjeve të shkëputjeve, nga frika e krijimit të një precedenti të rrezikshëm për kontinentin. Në këtë kuptim, njohja nga Izraeli mund të interpretohet si një provë force diplomatike dhe një sinjal se parimi i vetëvendosjes zbatohet shpesh në mënyrë selektive, në varësi të interesave strategjike dhe jo vetëm të parimeve juridike.
Në sfond qëndron edhe dimensioni më i heshtur, por më domethënës: mesazhi që kjo njohje u dërgon aktorëve rajonalë dhe ndërkombëtarë. Ajo ngre pikëpyetje mbi rendin ekzistues, mbi rolin e aleancave të reja dhe mbi faktin nëse Briri i Afrikës po shndërrohet në një arenë të re të rivaliteteve globale. Përkrahësit e Somalilandit e shohin këtë njohje si hap të vonuar drejt legjitimitetit ndërkombëtar, ndërsa skeptikët pyesin nëse stabiliteti i përmendur është arsyeja reale apo vetëm një justifikim për interesa më të thella strategjike.
Në fund, njohja e Somalilandit nga Izraeli mbetet një akt që hap më shumë pyetje sesa jep përgjigje. Ajo nuk është thjesht një zhvillim diplomatik, por një sinjal se diplomacia moderne funksionon gjithnjë e më shumë si shah global, ku çdo lëvizje llogaritet me kujdes dhe asgjë nuk ndodh rastësisht. Nëse ky hap do të ndiqet nga shtete të tjera apo do të mbetet një precedent i izoluar, mbetet për t’u parë, por një gjë është e qartë: Somalilandi, pas dekadash në hije, ka hyrë fuqishëm në radarët e politikës ndërkombëtare.