A po e kundërshton universi Ajnshtajnin?
Për më shumë se një shekull, teoria e relativitetit të përgjithshëm e Albert Ajnshtajnit ka qenë një shtyllë themelore e fizikës moderne. Megjithatë, ndërsa shkencëtarët vazhdojnë të eksplorojnë misteret e kozmosit, po shfaqen mospërputhje të vogla që sfidojnë universalitetin e saj. Studiuesit nga Universiteti i Gjenevës (UNIGE) dhe Universiteti Toulouse III – Paul Sabatier kanë analizuar të dhëna nga Dark Energy Survey (Hulumtimi për Energjinë e Errët), duke zbuluar variacione të imta në fenomenet kozmike gjatë epokave të ndryshme të historisë së universit.
Këto zbulime, të publikuara në Nature Communications, sugjerojnë se ekuacionet e Ajnshtajnit mund të mos e shpjegojnë plotësisht sjelljen në shkallë të madhe të Universit.
Teoria e Ajnshtajnit dhe misteret moderne
Relativiteti i përgjithshëm përshkruan se si objektet masive deformojnë kohën dhe hapësirën, duke krijuar “puse gravitacionalë” që përkulin rrugët e dritës. Ky fenomen, i njohur si lente gravitacionale, ka qenë një mjet i fuqishëm për të kuptuar përbërjen dhe zgjerimin e universit.
Në vitin 1919, gjatë një eklipsi diellor, matjet e para të lentevegravitacionale konfirmuan parashikimet e Ajnshtajnit, duke tejkaluar teorinë e mëparshme të Isak Njutonit. Megjithatë, ndërsa vëzhgimet moderne eksplorojnë më thellë kozmosin dhe shkojnë më pas në kohë, ato po testojnë kufijtë e këtij kuadri teorik.
Testimi i Relativitetit me Dark Energy Survey
Dark Energy Survey ka hartuar format e qindra miliona galaktikave, duke i mundësuar studiuesve të matin shtrembërimet në kohë dhe hapësirë. Camille Bonvin, një profesoreshë e asociuar në UNIGE, shpjegon se ekipi i saj përdori këto të dhëna për të matur drejtpërdrejt puse gravitacionalë në historinë kozmike.
Analiza u fokusua te 100 milionë galaktika në katër pika kryesore kohore, 3.5, 5, 6 dhe 7 miliardë vjet më parë, duke mbuluar më shumë se gjysmën e kronologjisë së universit. Rezultatet treguan një trend intrigues:
– 6–7 miliardë vjet më parë: Puset gravitacionalë përputheshin me parashikimet e Ajnshtajnit.
– 3.5–5 miliardë vjet më parë: Puset dukeshin pak më të cekët se sa pritej.
Kjo mospërputhje përkon me periudhën kur zgjerimi i universit filloi të përshpejtonte një fenomen që i atribuohet energjisë së errët. Këto rezultate sugjerojnë se graviteti mund të sillet ndryshe në shkallë të mëdha sesa sugjerojnë ekuacionet e Ajnshtajnit.
Çfarë nënkupton kjo për teorinë e Ajnshtajnit?
Devijimi i vërejtur arrin një nivel rëndësie prej 3 sigma, një prag që ngjall interes, por nuk është i mjaftueshëm për të hedhur poshtë kuadrin teorik të Ajnshtajnit, i cili kërkon një prag prej 5 sigma. Nastassia Grimm, një bashkautore e studimit, thekson nevojën për matje më të sakta për të konfirmuar ose hedhur poshtë këto rezultate.
Hapat e ardhshëm: Teleskopi Hapësinor Euclid
Ekipi tani bazohet te të dhënave nga teleskopi hapësinor Euclid, i lëshuar për të vëzhguar 1.5 miliardë galaktika gjatë gjashtë viteve. Matjet me rezolucion të lartë të lenteve gravitacionale nga Euclid-i do të ofrojnë depërtime më të thella në shtrembërimet e kohës-hapësirës, duke testuar potencialisht teorinë e Ajnshtajnit në shkallë edhe më të madhe.
Ndërsa kërkimi për përgjigje vazhdon, këto zbulime nënvizojnë se sa shumë kemi ende për të mësuar për universin dhe trashëgiminë e qëndrueshme të ideve revolucionare të Ajnshtajnit. / Scitechdaily